Ару қыздар байқауы

Тақырыбы: Ару қыздар байқауы
Мақсаты:
1. Қыздарды халқымыздың ізгі қасиеттері: имандылық, инабаттылық, ізеттілік, ісмерлік т.б. негізінде тәрбиелеу.
2. Әр қыз баланы парасатты, жан – жақты білімді болуға, әсемдік, сұлулық әлемін түсінуге тәрбиелеу. Табиғат сыйлаған қасиеттерінің ашылуына көмектесу.
Байқаудың шарттары төмендегідей:
1. «Мен қазақтың қызымын» таныстыру
(қатысушылар өздерін осы сөзбен, өлеңмен, әнмен таныстырады)
2. «Қыз еркем – кестесімен көркем»
(Әр қыз өзінің қолынан келетін бір ісмерлік өнерін көрсетеді)
3. «Іші – алтын,сырты күміс сөз» (Қыздар мақал мәтелді жалғастырады)
4. «Өнер»
(Ән айту, би билеу, кдомтарту)
5. «Сұлулық сыры» (шаш үлгісін көрсету)
6. «Зерделінің ойы озық» (Лездік сұрақтарға жауап беру)
Әр сыныптан бір үміткерден қатысуы қажет.

    Құрметті аналар, ұстаз аналар, бойжеткен арулар, бүлдіршін қыздар! Сіздерді көктемнің ең алғашқы мерекесі 8 наурыз халықаралық әйелдер мерекесімен құттықтаймын! Қазақ қызы десе ашық, бірақ жүзінде ұяңдық бар, әдепті, инабатты жан елестейді. Бүгінде сол әдепті де әдемі, инабатты да мейірімді ару қыздарымыз сынға түскелі тұр. «Ару қыздар – 2023» байқауына қош келдіңіздер!.
  Уа, халайық, халайық,
  Мұнда назар салайық.
  Рұқсат болса бастайық!
 Мың бұралған арулар аңдап басып,
 Келеді міне ортаға толқып тасып
 Аруларын сыйлаған, халқым менің,
 Көңілді қошеметпен қарсы алайық! (Арулар ортаға шығады) өздерінің сандарын алады.
     Уа, арулар, арулар! Ешкімің жоқ алалар.
Ару болу үлкен сын, оны қазың бағалар. – деп әділ – қазылар алқасымен таныс болыңыздар.
1. 
2. 
3. 
4. 
Жүргізуші:Бойжеткен арулар келіп жетті танытуға,
                     Бойындағы бар дарынды дарытуға.
                     Қорықпастан сахнаға келіп жетті,
                     Әдеппен, ізетпенен танысуға.
                     Бұл сайыста үзеңгі қағыстырып,
                     Көрейік, ару қыздарды жарыстырып.
                     Бұл залда білетін бар, білмейтін бар,
                     Әрбір ару көрсін өзін таныстырып.

Байқаудың І кезеңі «Мен қазақтың қызымын».
Таныстыру бөлімі бойынша ару қыздарымыз өздерін осы сөзбен бастап, өлеңмен, әнмен таныстырады.
Әділ – қазылардан арулардың бағасын күтеміз
Өнері өрге жүзер, таңғалмаңыз! 
Таланты талмай ұшар, таңғалмаңыз!
Таңғажайып әлемі - өнер аты,
Шарпып өтсін лебімен, таңғалмаңыз!
Аруларымыз көрермендерді қолөнерлерімен таңғалдыруға асығады.
Байқаудың ІІ кезеңі «Қыз еркем – кестесімен көркем»
Бұл кезеңде Әр ару қыз өзінің қолынан келетін бір ісмерлік өнерін көрсетеді және қалай жасалғаны туралы әңгімелейді
Әділ – қазылардан арулардың бағасын күтеміз

Пір тұтқан адамдықты, адалдықты,
Көркімен таң қалдырған тамам жұртты.
Қыздардың қылығымен өмір қызық,
Қыздардың ғұмырымен заман құтты – дегендей 
Байқаудың ІІІ кезеңі «Іші – алтын,сырты күміс сөз» деп аталады.
 Бұл кезеңде қыз бала мақал – мәтелді жалғастырады.Аруларымыз сынға түседі
1 Ана алдында  құрмет,Ата алдында қызмет
2 Анаңа ауыр сөз айтпа,Артыңа ауыр жүк артпа
3 Ана сүті бой өіреді,Ата тілі ой өсіреді
4 Білімдігі дүние жарық,Білімсіздің күні кәріп
5 Қына тастан шығады , өнер, білім жастан шығады
6 Ақыл көпке жеткізер , өнер көкке жеткізер
7 Жақсы байқап сөйлер, жаман шайқап сөйлер
8 Ел- елдің бәрі жақсы, өз елің бәрінен де жақсы
9 Анасыз өмір – сөнген көмір
10 Шешеннің сөзі мерген, шебердің көзі мерген.
     Әділқазылардан арулардың бағасын күтеміз

Кедеймін деп қысылма,
Өнерің болса қолыңда
Өнерлінің ырысы
Жарқырап жатыр жолында.
Сайыста ән салайық, би билейік,
Өнермен өрге басып кідірмейік.
ІV кезең «Өнер» Бұл кезеңде арулардың өнері тамашаланады
(Ән айту, би билеу, кдомтарту)
Әділ – қазылардан арулардың бағасын күтеміз
V кезең «Сұлулық сыры»
Ай көркі биіктерге таласады.
Болмаса сұлу қыз, ару әйел
Табынып еркіндікпен санасады –деп, аруларымыз сәндік шаш   үлгісін көрсетсе
Сұлу қыздар, ару қыздар
Шашты кеспей күтіп оны қараңдар.
Қыздың көркі шаш екенін түсініп,
Өріп қойып шаш үлгісін жасаңдар, - деп аруларымыз шаш үлгісін көрсетеді. 
Әділ – қазылардан арулардың бағасын күтеміз
«Ә» дегенше соңғы сайысымызға да келіп жеттік. 
«Зерделінің ойы озық» – деп, аталатын бұл кезеңде.Әр аруға 10 сұрақтан қойылады. 1 минут ішінде 10 сұраққа жауап беруі тиіс. 1 дұрыс жауап 1 ұпаймен бағаланады.
VI «Зерделінің ойы озық»
(Лездік сұрақтарға жауап беру)
1-ші арудың сұрақтары.
1. Қозы Көрпештің серігі? (Баян Сұлу)
2. Ананың анасы сізге кім болады? (Нағашы әже)
3. Еттен жасалатын тағам? (Бесбармақ).
4. Қазақстанның Президенті кім? (Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев)
5. Қазақстанның бұлбұл әншісі атағына ие болған әнші анамыз?
 (Б. Төлегенова).
6.Абай Құнанбаевтың анасы? (Ұлжан)
7. Білім, оқу, жазуды үйретуші адам? (Ұстаз).
8. «Фариза, Фаризажан Фариза қыз» кімнің өлеңі (Мұқағали)
9.Қошақанның анасы? (қой).
10. Қыз бала туралы бір мақал айтыңыз.
      Қыз қылығымен сүйкімді.
2-ші арудың сұрақтары.
1. Төлегеннің серігі? (Жібек)
2. Ананың сіңлісі сізге кім болады? (Нағашы апа)
3. Сүттен жасалатын тағам? (Көже, айран, ірімшік,қаймақ,май).
4. Аллада не жоқ? (бауыр)
5. Киіз домжиһазын ата (кебеже, абдыра, кереует, жастағыш,жүк аяқ, тұс киіз, кілем)
6. Әйгілі күйші – анамыз? (Дина Нүрпейісова).
7. Науқас адамдарға көмек беруші, емдеуші адам? (Дәрігер).
8. Қазақтың діни мейрамы ( құрбан айт, ораза айт)
9. Тай, құлынның анасы? (Бие).
10. Ана туралы бір мақал айтыңыз.
      Ананың алақаны балаға айдынды қоныс
3-ші арудың сұрақтары.
1. Еңліктің серігі? (Кебек)
2. Ананың қызы сізге кім болады? (әпке)
3. Қамырдан жасалатын тағам? (Бауырсақ, нан).
4. «Ана тілі – арың бұл»кімнің өлеңі? (Қ. Мырза Әли)
5. Қазақстандық әйгілі биші анамыз? (Ш. Жиенқұлова).
6. Абай Құнанбаевтың әжесі? ( Зере).
7. Ас пісіруші маман адам? (Аспаз).
8. Әнші Нағима… (Есқалиева)
9. Ботаның анасы? (түйе).
10. Бала туралы бір мақал айтыңыз.
1. Балалы домбазар.
4-ші арудың сұрақтары.
1. Мойынға тағатын әшекей бұйым (алқа)
2. Апа сіңлінің балалары (бөле)
3.Қазақ әйелдерінің сәндік әшекей бұйымдары? (сырға,білезік, жүзік, сақина, шолпы, алқа, қапсырма, шашбау, бойтұмар, түйреуіш, белбеу).
4. Ою өрнектің бір түрін ата? (қошқар мүйіз, арқар, сыңар, өркеш, төртқұлақ, түйетабан, қос алқа, сыңар).
5. Анаңның бауырлары (нағашы)
6.Абай Құнанбаевтың анасы? (Ұлжан).
7. Жарға тұтылатын зат (кілем)
8. Тар қонышты, өкшесіз жеңіл аяқ киім (мәсі)
9.Ешкінің төлі ? (лақ).
10. Қыз туралы бір мақал айтыңыз. . 
1.Қызға қырық кісі сөйлейді.
2.Қыз өсірсең ұяатымен.

5-ші арудың сұрақтары.
1. Сүттен жасалатын тағамдар (қымыз, шұбат, айран, қаймақ, май, сүзбе, көже, қойыртпақ, шалап, боза, іркіт, ірімшік, құрт, жент, малта)
2. Киелі құс (аққу)
3.Тігінші құралы ( ине)
4. «Үш бақытым» өлеңінің авторы кім? (Мұқағали)
5. Қазақтың діни мейрамы ( құрбан айт, ораза айт)
6. Тіршілік иелерінің моторы (жүрек)
7. Көздің суы (жас)
8. Ақ сүт берген аналардың анасы (әже)
9. . Ас атасы (нан)
10. Ең зор байлық (денсаулық) 
6-шы кезең бойынша аруларымыздың ұпайлары.
       Енді әділқазы алқаларынан барлық ұпай сандарын санап, жеңімпаздарды анықтауларын сұраймыз. Ұпай сандары әзір болғанша кезекті әнге берелік.
    Қорытынды сөз әділқазы алқаларына беріледі, марапаттау рәсімі.
VII Қорытынды:
   Қыз баланы ізетті, инабатты асыл жан етіп, ісіне көркі сай тәрбиелеу, қыз сыйлау халқымыздың қанына сіңген қасиет, олардың айналадағы адамдармен қарым – қатынас жасай білуіне көңіл бөле отырып, оларға нәзіктік пен сүйкімділік қасиеттерін бере білген.
«Қыз емес қыздың аты қызыл алтын,
Көрінер толған айдай жүзі жарқын,
Үлкеннің алдын орап сөз сөйлемес,
Халқының сақтай білген ізгі салтын» - дегендей, қыздарымыз апаларының өнегелі істерін өз бойларына дарытып өссе екен дейміз. Қыздарымыз ата-бабаларымыздың ықылым заманнан келе жатқан салт-дәстүрін, әдет-ғұрып сөндірмей жалғастыратын өнерлі де ибалы боп өссе дейміз.
Осымен байқауымыз өз мәресіне жетті. Ару қыздарымызға рахмет айтамыз. Мерекелеріңіз құтты болсын!

Қыз сыны байқауында бас жүлдеге ие болған 5-сынып оқушысы Нұрғали Айкөркем. Сынып жетекшісі Молдағали Гүлнұр Молдағалиқызы